Luisteren

Jolanda Tuma

Vanaf mijn twaalfde speel ik in een amateur-orkest, Deel zijn van en spelen in een orkest is een prachtige hobby, maar het is meer dan dat. Het orkest vormt één van de plekken waar ik heb leren luisteren. Natuurlijk wordt er muziek gemaakt, maar om dat samen te kunnen doen, moet je allereerst luisteren. Wanneer je een blaasinstrument zoals bijvoorbeeld een saxofoon, waldhoorn of trompet bespeelt, komt het er op aan dat je zuiver speelt. Daarvoor is het van belang dat je je instrument beheerst, maar vervolgens moet je goed luisteren naar de stemmen om je heen, zodat je je eigen instrument precies mee kan laten resoneren in het  geheel. Dat vergt oefening en steeds opnieuw proberen maar als dat dan lukt, is dat echt fantastisch en maken we met ons allen werkelijk muziek.

Luisteren, dat klinkt eenvoudig maar is het allerminst. En dat geldt niet alleen voor muziek, maar ook voor het gewone leven, In de praktijk praten we nogal eens langs elkaar heen, elk met een eigen verhaal wisselt men over en weer wel informatie uit, maar is het maar zeer de vraag of de een de ander echt verstaat. Zolang je vol bent van je eigen verhalen, is er verdacht weinig ruimte voor het verhaal van de ander. 

Om echt te kunnen luisteren is het van belang om stil te kunnen zijn. Niet alleen van buiten, maar vooral ook van binnen. Even je eigen ‘ik’ tot zwijgen brengen zodat je de ander beter hoort. Echt luisteren betekent je eigen verhaal even parkeren om de ander de ruimte te geven zijn of haar verhaal te vertellen.

Als geestelijk verzorger vormt luisteren, echt luisteren, mijn belangrijkste ‘gereedschap’. In een ontmoeting met een ‘client’ is het van belang om de ander de ruimte te geven om zijn of haar verhaal te vertellen en dat ik als geestelijk verzorger de woorden hoor, maar vooral ook tussen de woorden door luister. Uiterst alert ben op datgene wat zich aandient, juist ook in de stilte. Door heel goed te luisteren naar het levensverhaal en door te vragen, komt vaak een kwetsbare kant van iemand tevoorschijn. Er worden dan verhalen verteld waarvan men achteraf soms zegt ‘dat heb ik nog nooit met iemand gedeeld’.

Wanneer er voldoende ruimte ontstaat in de ontmoeting kan het gebeuren dat je mee kan resoneren met de ander, dan valt er soms een stilte die vol is van diepte.  Alsof je heel even samen de diepte in gaat. Dat zijn kostbare momenten. Dat zijn momenten waarop je elkaar werkelijk even ontmoet. Zoals je in een orkest elkaar soms even werkelijk ontmoet wanneer de klanken dusdanig resoneren dat muziek ontstaat die veel meer is dan alle klanken samen. Het zijn van die momenten die je naderhand niet goed uit kan leggen. 

Luisteren vergt oefening en of het daadwerkelijk tot een ontmoeting komt dat heb je niet in de hand. Je kunt eigenlijk alleen de voorwaarden scheppen. In een orkest leren alle muzikanten de instrumenten beheersen en leren luisteren, maar of het werkelijk tot muziek komt die snaren raakt, dat heb je niet in de hand. Dat overkomt je, soms, even. 

Luisteren, het eigen ‘ik’ even tot zwijgen brengen, het is geen populaire kost tegenwoordig. In de samenleving lijkt het juist belangrijk dat je jezelf kenbaar maakt, jezelf zichtbaar en hoorbaar moet maken, jezelf profileren via social media of anderszins. Terwijl veel religieuze tradities juist de aandacht vragen voor stilte, voor het stil worden van binnen, het ‘ik ’even tot zwijgen te brengen zodat je kan luisteren naar de stem van God die niet komt als een storm, niet als een vloed, niet als een bijl aan de wortel, niet als een schot in het hart, maar als een glimp van de zon, een groene twijg in de lente. Als een stem die de stilte niet breekt. (Lied van Huub Oosterhuis, nr 321 uit het Liedboek).

Luisteren en proberen mee te resoneren met wat of wie op je weg komt, daar jezelf in oefenen, zoals in een orkest, keer op keer op keer. Het brengt je ‘ik’ een beetje tot rust, en geeft zicht op de diepte van het bestaan. En soms, even, klinkt er dan verrassend mooie muziek, die je met geen pen kan beschrijven. 

Misschien kunnen we ook in kerken iets minder preken en vergaderen, en iets meer gaan luisteren. Wie weet wat er dan aan het licht komt.      

Drs. Jolanda Tuma is vrijgevestigd geestelijk verzorger

In het meest recente editie van de Groninger Kerkbode is o.a. te lezen:

• Gemeenteberichten
• Activiteiten
• Antependium Warffum
• Vergeten dichters uit de zeventiende eeuw
• Over de Heilige Lambertus
• Kerk en toren van Usquerg
• Avondmaal en gelijkenis van het banket" een vreemde combinatie?
•