Oog voor de ziel

Eddy Mul

 

Op 29 januari 2024 sprak in Utrecht Prof. Dr. Edward van ’t Slot aan het eind van een studiedag zijn rede uit bij de aanvaarding van de Leerstoel Beroepsvorming en Spiritualiteit aan de Protestantse Theologische Universiteit. De titel van het referaat luidt: ‘Onherstelbaar verwonderd. Oog voor de ziel van de theoloog.’ Deze verdient een keer aparte aandacht in de Groninger Kerkbode. Daarnaast werden op deze dag meerdere voordrachten en lezingen gegeven. Mevrouw dr. Ineke Cornet sprak over de betekenis van de ziel in relatie tot kerkgebouw en liturgie. De tempel is het huis van God en in 1. Cor. 3:16 wordt de gelovige door Paulus ‘Gods tempel’ genoemd. In dit verband kan, aldus mevrouw Cornet, worden gesproken van ‘de tempel van onze ziel’. De spreekster refereert aan een uitspraak van kerkvader Augustinus: ‘Je bent een tempel van God. Waarom zou je Hem dan buiten jezelf zoeken?’ In dit kader wijst mevrouw Cornet op opvattingen van een non uit de 13e eeuw, Ida van Leuven, die haar eigen ziel zag als een zeer grote kerk. Hoe zit het dan met onze ziel in de 21e eeuw? Volgens mevrouw Cornet kan de kerk vandaag worden opgevat als een plek van verstilling en is onze ziel een plek die stilte kan ontvangen. In de ziel zetelt ook het vermogen om lief te hebben, aldus de spreekster. Onze ziel is een tempel van God waarin Christus verschijnt; wat in de kerk gebeurt, geschiedt ook in de ziel. Het Woord Gods wordt in de kerk verkondigd en woont ook in ons binnenste. God voltrekt Zelf daar de liturgie, zo eindigt mevrouw Cornet haar referaat. 

 

Dit boeiende betoog heeft ons als lezers van de Kerkbode veel te vertellen, denk ik. Onze ziel is niet vast te pakken en ook niet zichtbaar te maken op een beeldscherm. Toch dient het bestaan van de ziel zich aan, we kunnen er eenvoudig niet omheen. De tijd naar Pasen toe is een goede tijd om daar bij stil te staan. Hoe ziet ons innerlijk er uit? Is daar ruimte voor God, voor anderen, maar óók voor onszelf?  

 

Hoogleraar levensbeschouwelijke vorming Prof. Dr. C. Bakker vertelt over levensbeschouwing en spiritualiteit in het hoger beroepsonderwijs. Studenten hebben veel behoefte aan geestelijke verdieping en bezinning. Religieuze taal kan dan belemmerend werken, maar, aldus prof. Bakker, er is ook een seculiere (wereldlijke) taal voor de ziel die net zo belangrijk is. Voorbeelden daarvan zijn o.a. de ervaring ‘in flow’ te zijn, het letten op de ‘plek der moeite’ in een organisatie wat dan betekent dat je lef hebt om die plek op te zoeken, positieve gezondheid en zingeving, 12 tips van SIRE in de media om mensen hoop te geven. Het gaat om het leggen van een verbinding tussen religieuze en seculiere ervaringen en taaltoepassingen, aldus de spreker. Geesteswetenschappen en spiritualiteit in een beroepscontext zijn heel actueel en ook spannend, want in een beroep ben je verplicht om te handelen. Persoonsvorming is daarom een kernonderdeel van professionele ontwikkeling. Onderzoeken laten zien, dat mensen maar een beperkte mogelijkheid hebben om voortdurend ‘in control’ te zijn. Begrippen als ‘borging’ en ‘standaardisering’ hebben betrekkelijke waarde. Mensen (studenten) lijden aan de complexiteit van het leven; levensbeschouwing en spiritualiteit hebben daarbinnen een belangrijke functie, aldus prof. Bakker. 

 

Voor ons als lezers van de Kerkbode gaat persoonlijke vorming ook ons hele leven door. Iedere dag doen we weer nieuwe ervaringen op, soms hele mooie, soms ook minder mooie. Hoe verhouden wij ons tot het leven en tot de mensen om ons heen? Vaak is het een kunst om de juiste toon te treffen of zeggen we iets terwijl we beter hadden kunnen zwijgen. Ook het omgekeerde komt voor, namelijk dat we onze mond houden terwijl dat achteraf niet had gemoeten. Al deze zaken hebben, naast het openstaan voor Gods Woord, met geloof en spiritualiteit te maken. Beroepsvorming zogezegd, ook in het alledaagse leven, gaat altijd door. Kerk en geloof hebben daarbinnen een functie die eeuwen lang gefunctioneerd heeft. Ook in de toekomst houden kerk en geloof hun betekenis. In deze tijd naar Pasen toe kunnen we ons dat wellicht weer wat meer bewust worden.      

 

Eddy G. Mul MA is lid van het redactieteam.